Koordynuje Pani prace z obszaru, który kojarzyć się może z uczelnią humanistyczną.
Na PŁ rozumiemy, że nauka obywatelska to trend, który staje się zauważalny zarówno wśród badaczy, jak i wymagań aplikacyjnych szeregu konkursów grantowych. Demokratyzacja nauki, włączanie i równość oraz otwarty dostęp to obecnie powszechne praktyki. Nauka obywatelska może być również narzędziem pozwalającym na wiele innowacji w prowadzonych przez nas badaniach. Pozwala nam wyjść ze schematów i sposobów myślenia, wyrwać się z baniek, w których funkcjonujemy w ramach swoich dyscyplin i metodologii. Daje również nową perspektywę na nasze badania i czyni je bliższe potrzebom społecznym.
Jak rozumieć Citizen Science?
Nauka obywatelska to część open science, termin parasolowy, który ma zastosowanie do szerokiego zakresu działań angażujących społeczeństwo w naukę. Został on niezależnie ukuty przez Ricka Bonneya w Stanach Zjednoczonych i Alana Irwina w Wielkiej Brytanii w połowie lat 90 XX w. Bonney uważa, że jest to po prostu strategia budowania społecznej wiedzy naukowej i zaufania, w której naukowcy i instytucje naukowe podejmują inicjatywę, by ujawnić laikom procesy badań naukowych, a przy tym wzbudzić w nich entuzjazm i wsparcie. Ma tu szczególnie na myśli działania edukacyjne mające na celu zwiększenie zrozumienia społeczeństwa dla nauki oraz projekty badawcze angażujące amatorów i wolontariuszy w gromadzenie i raportowanie danych. Irwin z kolei zauważa, że oddolna konstrukcja nauki obywatelskiej jest ukierunkowana na politykę i opisuje praktyki zbliżone do kategorii zaangażowania mające na celu emancypację uprawiania nauki z jej tradycyjnego otoczenia instytucjonalnego i zawodowego. Przykładami są projekty urbanistyczne lub środowiskowe, które odpowiadają na potrzeby społeczności i angażują laików w prowadzenie i zarządzanie badaniami. O ile wizja Bonney opiera się na domniemanych korzyściach płynących z wiedzy naukowej samej w sobie, o tyle wizja Irwina na korzyściach emancypacyjnych płynących z aktywnego wkładu społeczeństwa w kierowanie programami badań naukowych. Obie te wizje zwracają jednak uwagę na złożone relacje między nauką, dobrami publicznymi, dobrem społecznym i udziałem społeczeństwa. Pojawia się zatem pytanie: Jak duży powinien być udział społeczeństwa w podejmowaniu decyzji o tym, jaka wizja dobra społecznego powinna być realizowana?
Kto tworzy ten zespół w PŁ?
Transdycyplinarny i międzywydziałowy zespół badawczy nauka obywatelska liczy sobie 16 badaczek i badaczy reprezentujących Wydział Biotechnologii i Nauki o Żywności, Wydział Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska, Wydział Chemiczny oraz Wydział Organizacji i Zarządzania. Do zespołu należą zarówno doktoranci, adiunkci, jaki pracownicy samodzielni, a zatem badaczki i badacze na wszystkich szczeblach kariery naukowej.
Jakie nowe możliwości daje zrzeszenie w ECIU?
Zrzeszenie w ECIU umożliwia sieciowanie, dzielenie się pomysłami i dobrymi praktykami, poznawanie badaczy i badaczek z innych uczelni zajmujących się podobnymi problemami, ale przede wszystkim daje możliwość budowania konsorcjów badawczych w oparciu o wyodrębnione obszary badawcze. Dzięki ECIU łatwiej nam pozyskać informacje o drogach pozyskiwania funduszy na badania naukowe. Możemy także ubiegać się o finansowanie części planowanych i realizowanych działań w ramach małych grantów.
Co już się udało zrobić?
Wzięliśmy udział w konferencji ECIU w Barcelonie w październiku 2023 i teraz wybieramy się na kolejną, do Kowna w czerwcu 2024. Dzięki kontaktom nawiązanym w Barcelonie wybieramy się na staż do Dublin City University do ADAPT CENTRE – międzywydziałowej jednostki oferującej badaczom DCU wsparcie w zakresie konsultacji społecznych związanych z prowadzonymi przez nich badaniami.
Złożyliśmy aplikację o grant w ramach IMPETUS accelerator call 2024 funded by the European Union’s Horizon Europe Research and Innovation Programme, wniosek: Prof. Alicja Dorabialska - Impetus for Scientific Endeavour for Equality.
Jakie plany na przyszłość?
Planujemy realizacje wspólnych badań i konsultacje społeczne oraz zaangażowanie „badaczy obywatelskich” w nasze działania. Myślimy także o składaniu kolejnych aplikacji grantowych. W ramach IDS PŁ powstaje praca doktorska mgr inż. Julii Lasoty zatytułowana „Citizen Development Movement as a Game Changer in Knowledge Management”.
Rozmawiała: Agnieszka Garcarek-Sikorska