Ra(ta)tuj w krwioobiegu, czyli co ratują stenty? - "Wiedzą, co mówią" odc. 8.

Choroba niedokrwienna serca, w większości spowodowana miażdżycowym zwężeniem tętnic wieńcowych, to najczęstsza przyczyna zgonów na świecie. Skutkiem dolegliwości jest kurczenie naczyń powodujące problemy z przepływem krwi. W takiej sytuacji pomocne są stenty – maleńkie rureczki sprawiające, że krew w naszych żyłach płynie pod odpowiednim ciśnieniem. O ich wykorzystaniu pisze dr inż. Dorota Bociąga.

W latach 70. XX w. zaczęto rozszerzać tętnice wieńcowe stosując tzw. zabieg przezskórnej angioplastyki wieńcowej przy pomocy "balonika". Na czym to polega? Doprowadza się ów balonik do miejsca, gdzie naczynie jest zwężone, a następnie wypełnia się go płynem z kontrastem „pompując” go. Wypełniony balonik poszerza zwężone miejsce. Czasami zabieg kończy się już w tym miejscu, najczęściej jednak dodatkowo w poszerzone miejsce wszczepia się stent. Robi się tak, gdy zwężone przez zmiany miażdżycowe naczynie jest kruche, a także istnieje tendencja do jego ponownego zwężania. Potrzeba wówczas swego rodzaju rusztowania, które będzie stabilizowało naczynie i chociaż częściowo ochroni je przed powstaniem kolejnych zmian. Te maleńkie rureczki wytworzone z cieniutkiej siateczki pełnią funkcję takiego rusztowania - podtrzymują ścianki rozszerzonego naczynia wieńcowego, aby zapobiec jego ponownemu obkurczeniu się.

Stenty wykorzystuje się również do leczenia blokad objętych restenozą, czyli zjawiskiem obserwowanym niekiedy po zabiegach angioplastyki naczyniowej, polegające na nawrocie zwężenia leczonej tętnicy. Otóż, niekiedy rozprężenie balonu (angioplastyka balonowa) lub implantacja stentu wewnątrznaczyniowego powoduje uszkodzenie ściany tętnicy i wyzwala z jej strony naturalną odpowiedź fizjologiczną, czyli gojenie. W części przypadków proces gojenia przebiega jednak nadmiernie (nadmierny przerost błony wewnętrznej tzw. neointimy), co w efekcie doprowadza do powstania zjawiska restenozy. 

Implantacja stentu rozpoczyna się poprzez wprowadzenie cewnika zakończonego niewielkim balonem, na który nałożony jest stent - na przykład do tętnicy wieńcowej poprzez nakłucie tętnicy biodrowej, ramiennej lub promieniowej. Balonik ten, poza utrzymywaniem stentu, umożliwia jednocześnie udrożnienie tętnicy, zgniatając blaszkę miażdżycową zwężającą jej światło.

Cały zabieg trwa około 30 minut. Wykonuje się go w pracowni radiologicznej, monitorując na bieżąco położenie stentu w naczyniu wieńcowym. Gdy stent zostanie już wprowadzony do docelowego fragmentu tętnicy, rozpręża się balon, wprowadzając do niego płyn izotoniczny lub powietrze pod ciśnieniem 6-16 atmosfer. Następnie usuwa się cewnik, pozostawiając sam stent. Zwężenie znika zazwyczaj zupełnie. Stenty pozostają w ciele pacjenta do końca życia. Ponieważ przez organizm traktowane są jako ciało obce, konieczne jest podawanie pacjentom leków. Muszą być one przyjmowane przez różny okres czasu, w zależności od rodzaju wszczepionego stentu oraz od tego, jaki był powód jego implantacji.

W ciągu ostatnich kilku lat znacznie wzrosła liczba takich zabiegów. Poprzez swoje klasyczne użycie pozwalają one bowiem ratować życie, a coraz bardziej zaawansowane techniki implantacji oraz materiały, z których są one wykonywane, sprawiają, że leczenie z ich wykorzystaniem staje się skuteczniejsze i obarczone coraz mniejszymi skutkami ubocznymi. Stenty są wykonywane ze specjalnych materiałów, oczywiście biomateriałów, których „sprawność” w organizmie jest w różny sposób wspomagana. Najnowsze badania dotyczą zarówno opracowania jeszcze lepszych materiałów metalicznych stanowiących bazę do wykonania stentu, jak również różnych zabiegów i ich ulepszania. W jaki sposób?

Mogę być one pokryte lekami, które opóźniają nawrót zmian miażdżycowych w tym miejscu. Stenty biodegradowalne są opracowywane jako zastępujące stałe stenty i stanowią potencjalną alternatywę w rozwiązaniu problemu restenozy. W porównaniu do stentów metalowych, cienki powleczony lekiem, w pełni degradowalny stent może mieć większy potencjał w ukierunkowanym dostarczaniu leku. Warunkiem koniecznym jest jednak, aby produkty uboczne powstałe podczas rozkładu były nietoksyczne. Mimo, że stenty wykonane z materiałów biodegradowalnych trafiły na rynek z początkowymi danymi klinicznymi, wciąż potrzebne są zaawansowane badania, aby rozwiązać różne problemy z nimi związane. Badania nad opracowaniem stentów najnowszej generacji dotyczą terapii z wykorzystaniem komórek macierzystych. Najbardziej nowatorskie podejście w leczeniu chorób serca stanowi sterylizacja stentów sercowo-naczyniowych za pomocą nanocząsteczek i włączania komórek macierzystych do stentów z nanowłókien do leczenia miażdżycy.